İbrahim Anlaşmaları çemberi genişliyor: “Hedef Orta Asya!”

ABD Başkanı Donald Trump, yeniden başlattığı diplomasi hamlelerinde rotayı bu kez Kafkasya ve Orta Asya’ya çevirdi

Trump yönetimi, Azerbaycan’ı ve bazı Orta Asya ülkelerini İbrahim Anlaşmaları’na dahil etmeyi hedefliyor. İlk olarak 2020 ve 2021’de Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Fas ve Sudan gibi ülkelerle imzalanan İbrahim Anlaşmaları, işgalci İsrail’le diplomatik ilişkilerin normalleştirilmesini amaçlıyordu. Ancak bu ülkeler İsrail’le zaten resmi bağı olmayanlardı.

Azerbaycan ve birçok Orta Asya ülkesi ise halihazırda İsrail’le yıllardır ilişkiler sürdürüyor. Dolayısıyla yeni bir katılım, daha çok sembolik bir adım olmayı, askeri-ticari iş birliğini derinleştirmeyi amaçlıyor.

Anlaşmaya en yakın aday: Azerbaycan

Konu hakkında bilgi sahibi kaynakların aktardığına göre, Trump’ın özel “barış elçisi” Steve Witkoff Mart ayında Bakü’ye giderek Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’le görüştü. Onu takiben İbrahim Anlaşmaları Barış Enstitüsü başkanı Aryeh Lightstone da aynı konuyla ilgili temaslarda bulundu.

Yetkililer, bu sürecin Orta Asya’daki diğer ülkelere kıyasla daha ileri bir aşamada olduğunu ifade ederken bazı kaynaklar, anlaşmanın yalnızca “haftalar içinde” imzalanabileceğini söylüyor.

Ancak ön koşul net: Trump yönetimi, öncelikle Azerbaycan ile Ermenistan arasında kalıcı bir barış anlaşması olmadan bu adımın atılmayacağını belirtti. Karabağ savaşından sonra bölgedeki tansiyon düşmüş olsa da, anlaşma hâlâ beklemede.

İkinci perde devrede

Yeni plan, Suudi Arabistan’ı anlaşmaya dahil etme hedefinin yerini daha “mütevazı ama uygulanabilir” adımlara bırakmasının bir göstergesi.

Gazze’de Ekim 2023’ten bu yana devam eden katliam, on binlerce sivilin ölümü, açlık ve abluka gibi nedenlerle Arap dünyasında öfkeyi büyütürken, birçok ülke işgalci İsrail’le yeni ilişki kurma fikrine mesafeli duruyor. Kanada, Fransa ve İngiltere’nin yakın zamanda Filistin’i tanıyacaklarını açıklamaları da bu tabloyu pekiştiriyor.

Bu ortamda Azerbaycan gibi zaten İsrail’le ilişkileri olan ülkelerin dahil edilmesi, Trump’a seçim öncesi diplomatik bir “zafer” sunabilir.

Orta Asya’dan sinyaller

Azerbaycan, Kazakistan başta olmak üzere diğer Orta Asya ülkeleriyle de temasa geçerek süreci genişletmeye çalışıyor. Ancak bu görüşmeler henüz ilk aşamada. Hangi ülkelerin ciddi biçimde dahil olacağı henüz net değil.

ABD Dışişleri Bakanlığı konuyla ilgili ayrıntı vermezken, “daha fazla ülkeyi anlaşmalara dahil etmek önceliklerimiz arasında” demekle yetindi. Ne Beyaz Saray, ne İsrail Dışişleri Bakanlığı, ne de Kazakistan’ın Washington Büyükelçiliği, konuyla ilgili yorum yapmadı.

İlk İbrahim Anlaşmaları doğrudan diplomatik tanıma üzerine kuruluydu. Ancak ikinci aşama, ABD ve İsrail’in bölgedeki etkisini yumuşak güç yoluyla artırmaya yönelik görünüyor. Hazar’dan Akdeniz’e uzanan enerji yolları, stratejik geçitler ve Rusya-İran kuşatması arasında sıkışmış bölgeler, Washington için değerli hedefler.

Kaynak: Mira Haber