İsrail’in 2024’teki ticaret geçmişi: Türkiye ilk sıralarda!

İngiltere, İsrail’in Gazze’deki saldırgan askeri tutumu ve Batı Şeria’daki yasa dışı yerleşim politikasına “tepki” olarak, Tel Aviv ile yürütülen serbest ticaret anlaşması müzakerelerini durdurdu. Fakat bu adımın samimiyeti, sorgulanabilir derecede.

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, Parlamento’da yaptığı açıklamada, “İsrail’in Gazze ve işgal altındaki Batı Şeria’da izlediği utanmaz politikalarla” mevcut koşullarda ticaret görüşmelerine devam edilemeyeceğini belirtti. Bu karar, İngiltere, Fransa ve Kanada’nın İsrail’e yönelik yardımların engellenmesi ve ateşkes çağrılarına kulak verilmemesi durumunda “somut adımlar” atacakları yönündeki uyarısından sadece bir gün sonra geldi.

Aynı gün Avrupa Birliği de benzer bir adım atarak, İsrail ile yürürlükteki ticaret işbirliği anlaşmasını gözden geçirme kararı aldı. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, bu yönde bir oylamanın yapıldığını doğruladı.

Tüm bunlara rağmen İngiltere-İsrail ticaretinde rakamlar ne diyor?

İngiltere ve İsrail, 2022 yılının Temmuz ayında, özellikle hizmetler ve dijital ekonomi gibi mevcut ticaret anlaşmasının kapsamadığı alanları içeren yeni bir serbest ticaret anlaşması için müzakerelere başlamıştı.

Birleşmiş Milletler Elektronik Ticaret Veritabanı’na göre, İngiltere 2024 yılı itibarıyla İsrail’in en büyük ithalat ortakları arasında 11. sırada yer aldı. İsrail, İngiltere’den yaklaşık 1,96 milyar dolar değerinde ürün ithal etti. Bu ithalatın büyük bölümünü jet motorları, makineler, elektronik cihazlar, ilaçlar ve araçlar oluşturdu.

İngiltere ise İsrail’in sekizinci en büyük ihracat pazarı konumundaydı. İsrail, İngiltere’ye yaklaşık 1,57 milyar dolar değerinde ürün satarken bu ürünlerin başında ise işlenmiş elmaslar, kimyasal ürünler, makineler ve elektronik ekipmanlar geldi.

İsrail’in dış ticareti: Kim ne alıyor, ne satıyor?

2024 verilerine göre, İsrail’in toplam ithalatı 91,5 milyar dolar, ihracatı ise 61,7 milyar dolar oldu. En çok ithal ettiği ürün grupları şunlar:

• Elektrikli ve mekanik makineler: 19 milyar dolar
• Motorlu taşıtlar ve hava araçları: 10 milyar dolar
• Kimyasal ürünler ve ilaçlar: 8 milyar dolar
• Mineral ürünler (petrol, kömür, çimento): 7 milyar dolar
• Değerli taşlar ve mücevherat: 4 milyar dolar

En çok ihraç edilen ürünler ise şöyle sıralandı:

• Elektrikli ve mekanik ekipmanlar: 18 milyar dolar
• Kimyasallar ve ilaçlar: 10 milyar dolar
• Değerli taşlar (özellikle cilalanmış elmas): 9 milyar dolar
• Tıbbi ve optik cihazlar: 7 milyar dolar
• Metal ürünler: 5 milyar dolar

İşgalci İsrail’in elektronik ihracatı, Intel gibi dev üreticilerin yanı sıra savunma sanayisinde faaliyet gösteren Elbit Systems ve Orbotech gibi şirketlerin katkısıyla büyüyor. İlaç ihracatında ise Teva gibi firmalar ön planda.

İsrail’in en büyük ticaret ortakları kimler?

İhracat tarafında, 2024 yılı itibarıyla İsrail ürünlerinin en büyük alıcısı:

• ABD (17,3 milyar dolar)
• İrlanda (3,2 milyar dolar)
• Çin (2,8 milyar dolar)
• Hong Kong (2 milyar dolar)

Listenin tamamı ise şu şekilde:

ABD, İsrail’den çoğunlukla elmas, entegre devreler ve yüksek teknoloji ürünleri ithal ederken; İrlanda, özellikle elektronik bileşenlerde büyük alım yaptı. Çin ve Hong Kong ise optik ekipmanlar ve kimyasal ürünlerde öne çıktı.

Türkiye ithalatta ilk sıralarda!

İthalata gelince, Türkiye’nin sıralamadaki yeri kamuoyunu şaşırttı. Nitekim İsrail ile ticareti çoktan durdurduk diyen Türkiye’nin ithalat verileri, milyar dolarları aşıyor.

• Çin, İsrail’in en büyük tedarikçisi (19 milyar dolar)
• ABD (9,4 milyar dolar)
• Almanya (5,6 milyar dolar)
• İtalya (3,6 milyar dolar)
• Türkiye (2,8 milyar dolar)

Çin’den ithal edilen başlıca ürünler arasında cep telefonları, bilgisayarlar ve elektrikli araçlar yer aldı. ABD ise İsrail’e mühimmat, elektronik ürünler ve kimyasallar gönderirken, İsrail ABD’den milyarlarca dolarlık askeri yardım almayı sürdürüyor. Almanya’nın ihracatı ise araçlar, makineler ve ilaçlardan oluşuyor.

Listenin tamamı şu şekilde:

Türkiye, kamuoyuna defalarca İsrail’le tüm ticaret ilişkilerini kestiğini duyururken, aynı günlerde limanlarına yanaşan İsrail bandıralı gemilere sessiz kalması, diplomatik söylemlerle gerçekler arasındaki derin çelişkiyi gözler önüne seriyor.

Geçtiğimiz aylarda gündeme gelen bir açıklamayla DEİK, kalıcı bir ateşkes sağlanması halinde İsrail ile ticarete başlanabileceği sinyalini vermişti. Halbuki görüldüğü üzere bu ticaret asla durmamış.

İngiltere’nin son hamlesi, İsrail’in politikalarına karşı Batı’dan gelen en somut tepkilerden biri olarak yorumlanıyor. Ancak rakamlar gösteriyor ki, iki ülke arasındaki ticari bağlar hâlâ güçlü. Bu da siyasi mesajlarla ekonomik çıkarların çatıştığı hassas bir dengeyi ortaya koyuyor.

Gazze’de yaşanan insanlık dramına karşı sert açıklamalar yapan yetkililer, iş işten ticarete gelince adeta üç maymunu oynuyor.

Kaynak: Mira Haber, Al Jazeera