Sudan’da on binlerce cenaze, sokaklardan toplanarak mezarlıklara gömüldü

Sudan halkı, Nisan 2023’ten bu yana devam eden savaşın geride bıraktığı enkazın izleriyle mücadele ediyor

Sudan’ın Hartum Eyaleti genelinde mahallelerden ve okullardan toplanan yaklaşık 15 bin cenaze, Adli Tıp Kurumu’nun koordinasyonunda resmi mezarlıklara nakledilerek defnedildi. Çatışmaların en yoğun olduğu dönemde siviller, çoğu zaman baskı altında, sevdiklerini aceleyle gömmek zorunda kalmış, bazı cenazeler ise terörist Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) tarafından toplu mezarlara bırakılmıştı.

Bugün bu cenazelerin büyük bölümü, kayıt altına alınarak mezarlıklara taşınmış durumda.

Eyalet Sağlık Bakanlığı’ndan bir yetkili, hafta sonu yapılan bir açıklamada mezarlıklar dışında gömülü bulunan tüm cenazelerin 2026 ortasına kadar resmi alanlara taşınmasının hedeflendiğini söyledi.

Yetkilinin bildirdiğine göre Nisan 2023’ten bu yana Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ile savaş halinde olan ve Mart 2025’e kadar başkent ve çevresinin önemli bir kısmını kontrol eden RSF, sivillerin mezarlıklara ulaşmasını engelledi.

Bu nedenle insanlar, ölülerini mahalle aralarına, okullara ve kamusal alanlara gömmek zorunda kaldı. Hartum, Omdurman ve Bahri’de yaşayanlar, çatışmalar sürerken mezarlıklara güvenli şekilde ulaşmanın neredeyse imkânsız olduğunu anlattı. Mart 2024’te başlatılan cenaze toplama çalışmalarına Kızılay gibi yardım kuruluşları da destek verdi.

Sahadaki tablo ise ürkütücü. Sudan ordusunda görevli Tuğgeneral el-Rayah Dafallah, Haziran 2025’te yaptığı açıklamada, Hartum’un farklı noktalarında alışılmadık yerlerde cesetler bulunduğunu belirterek, “Evlerin zeminlerinin altına gömülmüş bedenlere bile rastladık,” dedi.

Bunun yanı sıra RSF tarafından üs olarak kullanılan bir üniversitenin morgunda, her biri yaklaşık 20 ceset barındıran üç tank tespit edildi. Yetkililerin ifadelerine göre bazı bedenler ileri derecede çürümüş halde, karanlık bir kütleye dönüşmüştü.

Ülkenin başka bölgelerinde de geçici mezarlıklar ve toplu gömü alanları dikkat çekiyor. Tanıklar, insanların diri diri gömüldüğünü, sokakların cesetlerle dolu olduğunu, yatak ve battaniyelerle sürüklenen bedenlerin meydanlara bırakıldığını anlatıyor.

Yale Üniversitesi İnsani Araştırmalar Laboratuvarı’nın uydu görüntüleri, RSF’nin Ekim sonunda ele geçirdiği Kuzey Darfur’un başkenti el-Faşir’de toplu mezarların varlığını ortaya koymuştu.

Sudan’daki savaşta her iki taraf da ağır ihlallerle suçlanıyor. Birleşik Arap Emirlikleri tarafından desteklendiği belirtilen RSF, Darfur’da Arap olmayan gruplara karşı soykırım yapmakla itham ediliyor; örgüt bu suçlamaları reddediyor.

Ülkedeki çatışmaların kesin can kaybı bilinmiyor. Ancak henüz Ekim 2024’te İslami Yardım kuruluşu, sahadaki ekiplerinin ölü sayısının 200 bine kadar çıkmış olabileceğini tahmin ettiğini açıklamıştı.

Kaynak: Mira Haber