İstiklal Mahkemesi’ne Ait Belgeler Yayımlandı

2015’te gizliliği kaldırılan İstiklâl Mahkemeleri evraklarından 12 İstiklâl Mahkemesi’ne ait yaklaşık 914 bin sayfa evrak, yayınlanmaya başlanırken, son olarak İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi’ne ait belgeler yayımlandı.

90 yılı aşkın süredir merak edilen ve en çok tartışılan kararların bir kısmını oluşturan Şapka Kanunu’na muhalefet davalarına ait belgeler de böylece gün yüzüne çıktı. Bu davada müftü, dersiam (medreselerde ders verme yetkili müderris), imam, hafız gibi din adamları da yargılandı. Yargılanarak asılanlar arasında Giresunlu Hafız Muharrem, Dersiam İskilipli Atıf Hoca ve Babaeski eski müftüsü Batumlu Ali Rıza Efendi de bulunuyor.

İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi’ne ait 3 Şubat 1926 tarihli belge, tartışmalı idamların başında gelen ve 4 Şubat 1926’da Ankara’da idam edilen İskilipli Atıf Hoca’ya ait karar.

Belgede; Hoca Atıf Efendi’nin Türkiye Cumhuriyeti’nin yenileşme ve gelişmeye doğru attığı mesafelere mani olmak, halkı isyan ve irticaya kışkırtmak amacıyla 1924’te “Frenk Mukallidliği ve Şapka” isimli bir eser yayınlayarak ülkenin muhtelif yerlerine gönderdiği yazıyor.

İçişleri Bakanlığı tarafından kitabın toplatıldığı halde, bazı yerlere gizlice sokulduğu ve bir süre sonra buralarda isyanların çıktığı iddia edilen kararda, Şapka Kanunu’nun kabul edilmesinin ardından şapka aleyhine yapılan propagandalarda bulunan kişilerin yakalanması sırasında yapılan araştırmada bu esere tesadüf edildiği belirtiliyor. Yapılan tahkikatta kitabın, halkı irticaya teşvik maksadıyla Anadolu’nun içerilerine ve özellikle doğu vilayetlerine bedelsiz gönderildiği ve isyanların baş göstermesine yol açtığı öne sürülüyor.

İskilipli Atıf Hoca’nın 31 Mart irtica hadisesi ve Mahmut Şevket Paşa’nın öldürülmesiyle alakalı olduğu gerekçesiyle Sinop’a sürgün edildiği, Milli Mücadele’nin en buhranlı zamanında Anadolu içerilerine doğru uzamış işgal ordusuna direnilmemesi için Başkanlığını yaptığı Teali-i İslam Cemiyeti adına düzenlediği beyannameleri Yunan uçakları ile Anadolu köylerine attırdığı iddia ediliyor. Kararda, İskilipli Atıf Hoca’nın Cumhuriyetin fırsat kollayan daimi bir düşmanı olduğu, son isyanlarda maddi ve manevi olarak ilgilendiği öne sürülerek bu nedenle idam cezasına çarptırıldığı belirtiliyor.

( ATIF HOCA VE ALİ RIZA EFENDİ’NİN İDAM EDİLDİĞİNE DAİR TABİB RAPORU)