Refah sınırı ateş yeri: İki devlet arasındaki ilişkiler nasıl şekillenecek?

Refah kapısı yakınlarında çıkan çatışmada Mısırlı bir askerin öldürülmesi, Gazze Şeridi’nde savaşın başladığı 7 Ekim’den bu yana Mısır ile İsrail arasındaki ilişkilere zarar veren gerilimi daha da artırdı.

Aşağıda aralarındaki ilişkilerin mahiyeti, geleceği ve bu ilişkileri yöneten çerçeveye ilişkin bazı soru ve cevaplar yer almaktadır.

İlişkiler ne kadar derin?

Mısır, 1948, 1956, 1967 ve 1973’te İsrail’e karşı savaştıktan sonra, 1979’da barış antlaşması imzalayan ve İsrail’le ilişki kuran ilk Arap ülkesi oldu .

Anlaşma, genellikle “soğuk barış” olarak tanımlanan, ekonomik, kültürel ve popüler ilişkilerin sınırlı kaldığı ve güven eksikliği nedeniyle gölgelendiği bir durumla sonuçlandı.

Ancak enerji ve güvenlik alanında işbirliği önemliydi ve Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi döneminde daha da arttı. Mısır, 2020 yılında İsrail gazını ithal etmeye başladı ve Kahire, İsrail’in de üyesi olduğu Doğu Akdeniz Gaz Forumu’na ev sahipliği yapıyor.

İsrail Gazze’yi kuşatma altına alırken Mısır, Şeridi’nin Filistin İslami Direniş Hareketi’nin (Hamas) yönetimine girdiği 2007’den bu yana sınır prosedürlerini sıkılaştırdı.

Son dönemdeki gerginliklere ne sebep oldu?

Mısır, İsrail’in Gazze’ye yönelik askeri saldırısından ve bunun Filistinlilerin Mısır’ın Sina Yarımadası’na kitlesel göçüne yol açma olasılığından endişe duyuyor. Bu fikir, bazı İsrailli politikacılar tarafından öne sürülen ve Arap ülkelerinin şiddetle karşı çıktığı bir fikir.

Mısırlı yetkililer ve devlete bağlı medya, İsrail’in Gazze’ye yönelik savaşını eleştirmek için giderek daha sert bir dil kullanıyor.

Kahire, özellikle İsrail’in Şerid’in diğer bölgelerine yönelik şiddetli bombardımanından kaçmak için birçok Gazzeli’nin sığındığı Refah’taki Mısır sınırı yakınında büyük ölçekli bir askeri operasyon başlatılmasına karşı uyardı.

İsrail, Mayıs ayı başlarında Refah yakınındaki operasyonlarını yoğunlaştırıp geçişin Filistin tarafının kontrolünü ele geçirdiğinde, Mısır ile İsrail’in bu konuda sorumluluk üstlendiği yönündeki karşılıklı suçlamaların ortasında insani yardım teslimatları durduruldu. Mısır, geçişin Filistin yönetiminin yeniden sağlanması gerektiğini söylüyor.

 İsrail, Hamas’ın Sina sınırının altına uzanan tünelleri silah kaçakçılığı yapmak için kullandığını belirterek Mısır’ı kızdırdı. Uluslararası Adalet Divanı’ndaki bir İsrail elçisi bu ay Refah’ta bu tür yaklaşık 50 tünelin tespit edildiğini söyledi.

Mısır, yıllar önce Gazze’ye giden tünel ağlarını yok ettiğini, kaçakçılığı önlemek için tampon bölge ve sınır tahkimatları kurduğunu söylüyor.

Ne tehlikede?

Şu anda en acil olan şey, insani yardımın, nüfusun bazı kesimlerinin aşırı açlık ve ciddi sağlık hizmetleri eksikliğiyle karşı karşıya olduğu Gazze’ye akması.

Yardımların bir kısmı, ABD tarafından kurulan bir deniz iskelesi de dahil olmak üzere alternatif yollardan getirilse de, uluslararası yardımların çoğu Sina’ya ulaşıyor ve Refah üzerinden yönlendiriliyor.

Sisi ve ABD Başkanı Joe Biden geçen hafta sonlarında yardımın yakındaki İsrail Kerem Şalom geçiş noktası üzerinden sürdürülmesi konusunda anlaştılar. Teslimatlar bu rota üzerinden yeniden başladı ancak ne ölçüde genişletilebileceği belirsiz.

Mısır ayrıca geçici ateşkes ve Gazze’de tutulan İsrailli rehinelerin ve İsrail tarafından tutulan Filistinli mahkumların serbest bırakılması konusunda anlaşmaya varmak amacıyla İsrail ile Hamas arasındaki müzakerelere de katılıyor.

İsrail’in Refah’a girmesiyle görüşmeler sekteye uğradı. Mısır, Amerikan CNN ağının açıklanmayan kaynaklardan anlaşmanın engellenmesinden Mısır istihbaratının sorumlu olduğunu bildirmesinin ardından arabuluculuktan çekilme tehdidinde bulundu. Mısırlı kaynaklar daha sonra Mısır’ın müzakerelere bağlılığını sürdürdüğünü söyledi.

Mısır ile İsrail arasındaki ilişkiler kötüleşirse bölgesel istikrar eninde sonunda riske girebilir. Ancak Mısır, İsrail’le yaptığı barış anlaşmasının Gazze’deki olaylar nedeniyle zarar görebileceği konusunda uyarıda bulunsa ve Güney Afrika’nın Uluslararası Adalet Divanı’nda İsrail’e karşı açtığı davaya katılacağını söylese de, büyükelçisini geri çeken Ürdün gibi bir adım atmadı.yapmadı.

Mısır ve İsrail ilişkileri neden koruyor?

Gazze’deki savaşın etkilerinin yanı sıra iç ve uluslararası baskıları yönetmeye çalışırken her iki ülkenin de kanalları açık tutmakta çıkarı var.

Mısır için barış anlaşması onlarca yıldır dış politikanın temel taşı oldu ve ABD’den yılda 1,3 milyar dolar askeri yardım sağladı.

İsrail ise Arap dünyası ile mevcut ilişkileri azaltmak yerine ilişki kurmayı hedefliyor.

İki ülke aynı zamanda Gazze’deki savaş sonrası yapılan planların merkezinde yer alacak ve Refah geçişi Mısır-Gazze sınırı boyunca güvenliği yönetmek için bir anlaşmaya varmak zorunda kalacak.

Kaynak: Mira Haber