ABD Savunma Bakanı Ortadoğu’da iş birliği turunda

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Savunma Bakanı Lloyd Austin, Ürdün, Mısır ve İsrail’i kapsayan bir Ortadoğu turuna başladı. Uzmanlar ziyaretleri “Washington’ın bölgedeki gelişmelerden duyduğu endişenin” göstergesi ve “zorluklarla mücadelede bölge ülkeleriyle ortaklıklarını güçlendirme” girişimi olarak değerlendirdi.
ABD Savunma Bakanı dün (5 Mart) öğle saatlerinde Ürdün’e geldi. Resmi Twitter hesabında “Amman ile Washington arasındaki stratejik ortaklığın güçlü olduğunu” yazdı. “Ortak çıkarları ilgilendiren konularda her iki ülkeye de olumlu sonuçlar getirecek iş birliği” arzusunu dile getirdi.
Austin, Washington DC’den ayrılmadan önce Twitter’da “bölgedeki üst düzey yetkililerle görüşeceğini ve Washington’ın bölgesel istikrarı sağlama ve müttefiklerinin ortak çıkarlarını destekleme konusundaki kararlılığını yeniden teyit edeceğini” yazdı.
ABD’li yetkililer Reuters’e, ABD Savunma Bakanı’nın bölge gezisinin “İran’dan gelen artan tehdit karşısında Washington’un ana müttefiklerine verdiği desteği göstermeyi amaçladığını” söylediler. Reuters’e göre ABD Savunma Bakanlığı, Austin’in gerçekleştireceği görüşmelerin “bölge ülkeleriyle güvenlik iş birliğini güçlendirmenin yanı sıra İran’ın bölgenin istikrarına yönelik tehditlerine odaklanacağını” belirtti.

Üst düzey bir savunma yetkilisine göre, “Söz konusu İran tehditleri arasında Tahran’ın kendi adına hareket eden şiddet yanlısı grupları silahlandırması, eğitmesi ve finanse etmesinin yanı sıra denizdeki saldırgan operasyonlar, siber tehditler, balistik füze programı ve insansız hava aracı (İHA) saldırıları yer alıyor. Yetkilinin bakanlığın internet sitesinde yayınlanan açıklamalarında, “Ziyaret sırasında Savunma Bakanı, Rusya – İran askeri iş birliğinin bölgesel güvenliğe yönelik oluşturduğu tehdide ek olarak, Washington’un bölgedeki ortaklarını destekleme taahhüdünü teyit edecek” ifadeleri yer alıyor.
Reuters’in ABD’li yetkililerden aktardığına göre, “Austin, İsrail ziyareti sırasında Batı Şeria’da Ürdün ve Arap liderleri alarma geçiren şiddetin artmasıyla ilgili endişelerini dile getirecek. Ayrıca Müslümanlar ve Yahudiler’in dini bayramları öncesinde gerginliği hafifletmeye yönelik diplomatik çabaları da görüşecek.”

Kahire Üniversitesi Siyaset Bilimi Profesörü Dr. Tarık Fehmi’ye göre ABD Savunma Bakanı’nın bölgeye ziyareti “önemli mesajlar” taşıyor. Fehmi, yaptığı açıklamalarda “Ziyaret, Washington’un bölgedeki müttefikleriyle başta İran dosyası olmak üzere son gelişmeler hakkında iletişim kurma hevesi çerçevesinde gerçekleşiyor. Washington, bölgedeki ittifaklarını güçlendirmeye ve Mısır ile Ürdün de dahil olmak üzere ortaklarıyla koordinasyonu artırmaya çalışıyor” ifadelerini kullandı.
Fehmi, ABD Savunma Bakanı’nın bölgesel liderlerle yaptığı görüşmelerin “bölgedeki güvenlik düzenlemelerine ve ABD’nin daha önce Suudi Arabistan’daki ABD zirvesinde sunulan ve Mısır dahil bazı ülkelerin çekincelerinin olduğu bölgesel bir ittifak kurma çabalarına değineceğine inanıyor.”
Mısır eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Cemal Beyumi, “Washington, İran’a karşı bir Arap ittifakı kurmaya çalışıyor ki bu, bölgedeki ana düşmanın İsrail olduğuna inandıkları için birçok Arap ülkesinin çekindiği bir konu” dedi.
Geçtiğimiz Temmuz ayında Suudi Arabistan, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkeleri, Mısır, Ürdün, Irak ve ABD’nin katılımıyla Cidde Güvenlik ve Kalkınma Zirvesi’ne ev sahipliği yaptı. Kapanış bildirisi, barış ve refah bölgesi için ortak bir vizyonun yanı sıra bölgenin karşı karşıya olduğu zorluklara ortak tepki, iyi komşuluk ve karşılıklı saygı kurallarına bağlılık ve egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygıyı vurguladı. Zirveden önce, ABD’nin İran’a karşı bir ‘Arap NATO’su’ kurma önerisi olduğu haberi geldi. Ancak Cidde Zirvesi’nde bu öneri “kabul edilmedi” gibi görünüyor.

ABD Savunma Bakanı’nın bölge liderleriyle yaptığı görüşmelerin ana eksenlerinden biri olarak Rusya-Ukrayna krizinin yansımaları yer alıyor. Siyaset Bilimci Prof. Dr. Fehmi açıklamalarının devamında şunları söyledi: “ABD yönetiminde, özellikle İsrail’in Ukrayna’ya destek açıklamasının yarattığı ciddi tehlikeyle birlikte, Ukrayna krizinin bölgedeki yansımalarına ilişkin bir korku var. Austin, ziyareti sırasında Washington ile Tel Aviv arasındaki stratejik diyaloğun biçimini tartışacak. Ayrıca ortak çıkarlara ulaşmak amacıyla Washington’un Mısır ve Ürdün ile ittifaklarını teyit etmeye çalışacak. Washington yaklaşan gelişmelerden endişe duyuyor. Bu nedenle zorluklarla yüzleşmek için ortaklarla koordinasyon sağlamaya çalışıyor.”
Bölgedeki bu gelişmeler, eski Mısır Dışişleri Bakan Yardımcısı Beyumi tarafından “rahatsız edici” olarak nitelendiriliyor. Beyumi, “Bölgedeki manzara iç açıcı değil. Özellikle sağcı bir hükümetin İsrail’de yönetim sorumluluğunu üstlenmesi Washington’u Ortadoğu’daki işlerini ve çıkarlarını düzenlemek için çok sayıda ziyaret ve temas yoluyla hızla hareket etmeye sevk ediyor” dedi.