Şeyh Şamil 25 sene boyunca devam eden Kafkasya-Rusya savaşlarında Rus ordularını perişan eden büyük bir halk kahramanıdır. Hayatını esaret altında bulunan Kafkasya topraklarını kurtarmaya adamıştır. Türkiye tarafından Kafkasya Kartalı olarak isimlendirilmektedir. Şeyh Şamil 1797 senesinde Dağıstan’ın Gimri köyünde dünyaya geldi. Bölgede önemli bir din adamı olan Şeyh Cemalettin Gazi Kumuki’den dersler aldı. At binme ve kılıç kullanmada üstün becerilere sahipti. Güçlü bir vucut yapısı olan Şamil, aynı zamanda güreş ve atıcılıkta da kendini geliştirdi.
30’lu yaşlarına kadar tefsir, hadis, fıkıh, edebiyat, tarih, fen gibi pek çok alanda eğitim aldı. O dönemde Rus esareti altında Kafkasya’yı kurtarmak için Dağıstan’da başlattığı özgürlük mücadelesi kısa zamanda pek çok bölgeye yayıldı. Diğer esaret altında yaşayan milletleri de bir araya getirerek Rusya İmparatorluğu’na büyük darbeler vurdu. Kafkasya’da yaşayan Türkler Şeyh Şamil’i başlarına lider olarak seçtiler. Döneminde baruthaneler, tophaneler, silahhaneler yaptırarak dağınık halde bulunan ordusunu güçlendirdi ve düzenli bir hale getirdi.
Şamil 25 sene boyunca Ruslara ağır kayıplar verdirmiştir. Ancak bu mücadelede kısıtlı olan askeri gücü ve imkanları tükenmiştir. Ahulgo tepesinde sayıları 10.000’i aşkın Rus ordusuna 3.000 adamıyla 80 günden fazla dayanarak tarihe geçmiştir. Bu direnişte Şeyh Şamil hanımı Cevheret hatunu, oğlu Said’i, kız kardeşi Mesedo’yu şehit verdi. Savaşı kaybedeceğini anlayan Şamil, Ruslar ile ateşkes anlaşması yaparak teslim olur. Esir olarak Rusya çarına götürülür. Burada cesaretiyle imparatorun bile hayranlığını kazanır.
Bir gün Rus Çarı esaret altındayken Şeyh Şamil’i yemek yemek için karşısına alır Şeyh Şamil’in iştahlı bir şekilde yemek yediğini görünce yanındakilere “Korkarım bu adam bizi de birazdan yer” diye söylenir. Şeyh Şamil bunu duyunca, “Korkmayın dinimizde domuz eti yemek haramdır” cevabını verir.
1 ay boyunca Rus sarayında esir olarak kalan Şamil önemli esirlerin tutulduğu Kaluga’ya gönderildi. Esaretin 10. senesinde hacca gitme isteği kabul edildi. Çar tedbir olarak oğlu Muhammed Şefi’yi rehin aldı ve hac sonrası tekrar gelip teslim olmasını istedi. Buradan ilk olarak İstanbul’a gelen Şamil o dönemin Osmanlı padişahı olan sultan Abdulaziz tarafından sarayda ağırlandı. Halk bu kahramanı görebilmek için saray önlerine koştu. Daha sonra hac vazifesini yerine getirmek için Mekke’ye gitti. 74 yaşlarına gelen ve yorgun düşen Şamil 4 Şubat 1871 tarihinde hayatını kaybetti.