Çin’den “Yeniden İnşa” Görünümlü Yıkım: Doğu Türkistan’da Uygur Mahalleleri Sistematik Olarak Yıkılıyor, Yerine 7/24 Takip Edilecek Yapılar İnşa Ediliyor..
Çin yönetimi, işgal altında tuttuğu Doğu Türkistan’da (resmî adıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi) “yeniden yapılanma ve modernleşme” adı altında, Uygur halkına ait binlerce evi ve mahallenin yıkımına başladı.
Yetkililer, 89 şehir ve kasabada toplam 1.364 mahalleyi kapsayan devasa bir inşaat hamlesiyle 13.000’den fazla konutun yeniden inşa edileceğini ve bu projenin yaklaşık 350.000 aileyi doğrudan etkileyeceğini açıkladı. Merkezi bütçeden projeye 2,7 milyar yuan (yaklaşık 370 milyon dolar) aktarılmış durumda.

“Modernleşme” adı altında kimlik silme operasyonu
Pekin yönetimi bu adımı, “kentsel dönüşüm ve yaşam kalitesini artırma” iddialarıyla savunuyor. Ancak insan hakları örgütlerine göre bu girişim, Uygur halkının kültürel, mimari ve sosyal hafızasının sistematik şekilde silinmesini hedefliyor.
Yıkımın özellikle İslam mimarisiyle inşa edilmiş geleneksel Uygur mahalleleri, çarşılar, camiler ve tarihi sokakları hedef aldığı bildiriliyor. Yerine ise “standartlaştırılmış ve gözetimi kolaylaştırılmış” yüksek katlı konut blokları inşa ediliyor. Bu yapıların Çin’in yaygın gözetim teknolojisiyle donatılacağı ve bireysel hareket alanını daraltacağı belirtiliyor.

Gözetim Devleti, Yeni Evlerin İçine Girdi
Yeni yapılan konut projelerinde yüz tanıma sistemleri, dijital kimlik takibi ve akıllı kapı giriş sistemleri gibi uygulamalar zorunlu hale getiriliyor. Bu da uzmanlara göre, halkın fiziksel olarak yerinden edilmesinin yanında dijital kuşatma altına alınması anlamına geliyor.
İnsan Hakları Savunucularından Tepki
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), projeyi “etnik ve kültürel asimilasyonun kentsel planlama kisvesine büründürülmüş bir devamı” olarak tanımlıyor. ABD merkezli Uyghur Human Rights Project (UHRP), söz konusu yeniden inşa programını “sivil direnişi bastırmaya yönelik altyapısal bir müdahale” olarak nitelendirdi.
Geçmişin Tekrarı mı?
Bu uygulama, 2017 sonrası Çin’in “mesleki eğitim merkezi” adı altında kurduğu toplama kamplarını hatırlatıyor. Milyonlarca Uygur’un iradesi dışında alıkonulduğu bu kamplarda kültürel dönüşüm ve zorla asimilasyon politikaları uygulanmıştı. Bugünkü yeniden inşa programı ise coğrafi hafızanın silinmesi, sosyal dokunun dağıtılması ve gözetimin yaygınlaştırılması açısından aynı amaca hizmet ediyor.
Kaynak: Mira Haber
Mira Haber – Ortadoğu Bağımsız Muhabir Ajansı Tarafsız değiliz. Ancak Mirahaber'de sadece gerçekleri okursunuz.